Krka časopis br. 6

ČASOPIS EPARHIJE DALMATINSKE "KRKA" br. 17

SADRŽAJ:

O prazniku rođenja Hristovog – Božiću; Beseda o miru; Praroditeljski greh po Sv. apostolu Pavlu; Radi zdravlja tela i duše - pravoslavni uvod u bioetiku; Hristos je ljubav naša; O Simi Matavulju; INTERVJU: Njegovo Preosveštenstvo Episkop dalmatinski G.G. Fotije Slobodnoj Dalmaciji; Potonuo u zaboravu zemljaka; Vijesti iz Eparhije; Priložnici.

IZDVAJAMO IZ SADRŽAJA:

O PRAZNIKU ROĐENJA HRISTOVOG – BOŽIĆU

Božić je najradosniji, svenarodni i porodični praznik, jer tada je u Vitlejemu judejskom rođen Bogočovek Isus Hristos – Spasitelj sveta. Njegovim rođenjem započela je i hrišćanska era.

Božić za pravoslavne Srbe, Ruse i pripadnike Jerusalimske patrijaršije počinje tačno u ponoć između 6. i 7. januara, oglašavanjem crkvenih zvona, pojanjem božićnih pesama i prvim bogosluženjem. Jer, to je praznik rađanja novog života, praznik dece i detinjstva, kao i roditelja, što objašnjava smisao verskih obreda i prelepih narodnih običaja čiji je osnovni cilj uznošenje molitvi Bogu da sačuva i uveća porodicu i imetak domaćina. Od Božića, pa do Bogojavljenja (19. januara) ljudi se pozdravljaju rečima "Hristos se rodi" i otpozdravljaju "Vaistinu se rodi".

            Roždestvo Hristovo nije se, međutim, praznovalo u prva tri veka naše ere. Prva proslava o kojoj postoji zapis bila je u Rimu 354. godine kada je, kako navode teolozi, Božić odvojen iz do tada zajedničkog praznovanja Bogojavljenja. Mada je Svetom Jevanđelju zapisano gotovo sve o rođenju Gospoda Isusa Hrista, tokom vekova u nauci su se javljali oni koji su to osporavali. Ali, bilo je i "zvezdočataca" koji su, proučavajući kretanje nebeskih tela, dokazali da se u vreme Isusovog rođenja zaista nešto čudesno desilo na nebu, da su se planete poređale u jednu liniju i da je Zvezda Vitlejemska koja je, po predanju, najavila Isusovo rođenje, zaista svetlela.

PREDANJE O ROĐENJU SINA BOŽJEG

            Kad se ispuni devet meseci od bezgrešnog začeća i vesti koju je arhangel Gavrilo javio Djevi Mariji u Nazaretu, govoreći: "Raduj se, blagodatnaja, začećeš i rodićeš sina", po zemlji judejskoj nastalo je veliko komešanje stanovništva, jer je bilo naređeno da se popiše sav narod u Rimskoj imperiji, tako što će svako da ode u rodno mesto i tamo se upiše u knjige carske.

            Zato i drvodelja Josif krenu sa bremenitom Marijom u Vitlejem. Tamo se sleglo mnoštvo naroda, oni nisu mogli da nađu konačište, te se uputiše u pećinu, gde su pastiri sklanjali stada. Tu se, u noći između subote i nedelje 25. decembra (po julijanskom kalendaru, koji je ustanovljen 46. godine pre Hrista), porodila Bogorodica, "bez bola, kao što je i začela bez greha".

Povila je sina u lanene pelene, poklonila mu se kao Bogu i položila ga u jasle na slami. Bogomladencu se zatim poklonio Josif, a zatim i pastiri koje su o božanskom roždestvu obavestili anđeli, pevajući: "Slava na visini Bogu i na Zemlji mir, među ljudima dobra volja".

POREKLO ISUSOVOG IMENA

Ime Isus, po tumačenju teologa, izvodi se iz jevrejske reči Jošua, koja znači spasitelj, a Hristos (jevrejski mesija) znači pomazani (pomazanik) i označava lice Bogom određeno za posebno poslanje.

HRISTOS JE GOVORIO ARAMEJSKI

Premda su Hristos i gotovo svi njegovi učenici govorili aramejski, a ne grčki, i mada su predanja o Isusu najpre prenošena na aramejskom jeziku, postepeno su sve više bivala poznata u tekstovima na grčkom. Otuda je bilo neizbežno što su i semitska i grčka kultura i običaji, koji se i onako teško razlučuju, uticali na shvatanje i dalje prenošenje Isusove propovedi u apostolskom dobu.

VITLEJEM – MESTO SPASITELJEVOG ROĐENJA

Za hrišćane najznačajnije među svetilištima u okolini Jerusalima je ono u Vitlejemu, mestu rođenja Isusa Hrista. Vitlejem je grad okružen brdima, na čijem se velikom gradskom trgu nalazi svetilište - Bazilika rođenja Gospoda Isusa Hrista, koja je izgrađena iznad Pećine Isusovog rođenja. Podigli su je car Konstantin i carica Jelena u četvrtom veku. Iz središnjeg oltarskog dela te bazilike stepenicama, s leve i desne strane, kroz uzan zasvođen otvor ispred kojeg su upaljena mnoga skupocena kandila, ulazi se u kriptu - Pećinu rođenja Gospoda Isusa Hrista.

Pećina je dugačka 12, a široka tri metra, površine 36 kvm. U njoj sada, s čeone strane, u polukružnoj niši ispred malog oltara, a ispod skupocenih draperija, neprekidno gori dvadesetak zlatnih i pozlaćenih kandila. Samo mesto Hristovog rođenja je obeleženo belom mermernom pločom u čijoj je sredini velika srebrna zvezda, na kojoj je na latinskom ispisano: "Ovde je Djeva Marija rodila Isusa Hrista".

Nekoliko koraka dalje, niz tri stepenika, silazi se u deo pećine poznatiji kao Jasle Isusove. To je omanji prostor u kojem je izdubljeno kameno korito, sada spolja obloženo mermerom, a u kome su se nalazile drvene jasle u koje je Presveta Bogorodica položila svoje novorođenče. Tu je Isus posle podoja usnio svoj prvi san. Tu su se Hristu Bogomladencu poklonili pastiri, a potom i mudraci sa istoka: Melihor koji ga je darivao zlatom (kao cara), Gaspar - tamjanom (kao Boga) i Valtazar - izmirnom ili smirnom (kao čoveka i mesiju). Svod i ulaz u ovaj prostor drže antički stubovi u gornjem delu prekriveni draperijama.

TROPAR PRAZNIKA

Tropar je kraća crkvena pesma koja se u Crkvi peva u čast nekom svetitelju ili prazniku.

Rođenje Tvoje, Hriste Bože naš, obasjlo je svet svetlošću bogopoznanja, jer tada je one što zvezde obožavahu, zvezda naučila da se klanjaju Tebi, Suncu Pravde, i da poznaju Tebe, Istok s visine; Gospode slava Ti!